Kablo kesiti ve akım taşıma, kablolarının elektrik enerjisini iletmekte görevleri oldukça büyüktür.
İletkenler tek damarlı ve çok damarlı (Birden fazla ince tel sayesinde kalınlık oranının elde edilebilmesi.) olmak üzere iki çeşittir. Bakır veya alüminyumdan, üzeri yalıtkan madde ile kaplanarak imal edilir.
Kablolar kullanım alanları ve ortam koşullarına göre uzun ömürlü olması ve kullanılması önemlidir. Kablolar en çok sıcaklıktan ve kullanım ortamlarına göre seçilmediklerinden dolayı ömürlerini yitirir. Bu etkenin en önemli unsurlarından biri kablo seçimlerinde yapılan yanlışlıklar. Bilindiği üzere her kablo kesiti nin akım taşıma kapasitesi farklıdır.
Akım Kapasitesinin Önemi
Her kablo kesitinin akım taşıma kapasitesi farklıdır. Akım, kablo üzerinden geçmesi gereken seviyeye uygun değilse, kablolar ısınır ve üzerindeki yalıtkan izoleye zarar verir; bu sebeple, kablo erir ve kullanıldığı mekânda büyük tehlikelere sebep olabilir. Kablo seçimi yapılırken, uygulanacak akım ve kablodaki akım kapasitesinin doğru orantılı olması göz ardı edilmemelidir.
Kullanım Alanı ve Kesit Kapasitesinin Doğru Oranı
Kablo kesitlerinde hava, toprak ve boru olmak üzere üç farklı döşeme ortamı vardır. Boru, kanal içi ya da elektrik panoları gibi alanlarda kullanılacak olan kablo kesiti, hava için kullanılacak olan kablo kesitinden büyük olmalıdır. Kanal ve boru içinden geçen kablolar birden fazla ve kapalı mekânda olduğu için, ısınma durumu diğer ortamlara nazaran daha fazla olur.
İletim Aşaması
Elektrik enerjisi, üretiminin sağlandığı santralden, kullanım alanına iletilirken, çeşitli kesitlerde ve gerilim seviyelerindeki kablolar kullanılır. Bu kablolar;
• Kullanılacağı ortam,
• Maruz kalacağı harici etkiler,
• Ortam şartlarına vereceği tepkiler gibi hususların analizi yapılarak seçilmelidir.
Kablo Türü ve Kullanım Koşulları
Kablonun türüne göre, kullanım koşullarının analizi yapıldıktan sonra, kullanılacak olan iletkenin büyüklüğü belirlenmelidir. Kablonda, herhangi bir güvenlik problemi oluşmadan işlevine devam edebilmesi için, mevcut güç ve ileride sisteme eklenmesi muhtemel olan güç analizi, düzgün bir şekilde yapılmalıdır.
İletkenin boyutları, polimerin limitini aşmayacak ve üzerinden geçecek olan akıma uygun, uluslararası standartların belirlediği, azami direnç değerlerinin üzerinde bir direnç uygulamayacak şekilde oluşturulmalıdır.
Kablo Kesiti ve Akım Taşıma Mâliyet Unsurları
Harcama hususu konusunda; sistem güvenliğini sağlamak için, gereksiz masraftan kaçınılmalıdır. Fazla para harcamak iyi bir iş yapıldığını kanıtlamaz; maliyet-güvenlik optimizasyonu yaparak, en uygun iletken kesit belirlenmelidir.
Bu konuda dikkat edilmesi gereken üç ayrı sistem bulunur;
1. Akım Taşıma Kapasitesi
Kurulumu yapılacak olan kablonun, sıcaklık sınırı göz önünde bulundurularak, bileşenlerinin bozulmadan kullanılabilmesi için gereken azami akım değeridir.
2. Gerilim Düşümü
İletkenin iç rezistansından kaynaklanan yitimlerden dolayı, gerilimin, kaynaktan yüke iletilinceye kadar ki geçen mesafede belli bir oranda noksanlığa uğraması durumudur. Taşıma mesafesi arttıkça, kayıp da artar ve iletken kesitin büyütülmesi gerekir.
3. Kısa Devre Akımı
Alternatif akım sistemlerinde, zamanla başkalaşan bir parametredir. Kısa devre meydana gelen alanda, bu süre boyunca geçen akım oranıdır.
