Yer altı kabloları, hava aracılığıyla iletilemeyen ya da çevredeki hava hatlarının sebep olduğu, görüntü kirliliği, elektrik enerjisi hatları, gereken durumlarda adı üstünde yer altından çekilir.
Bu kablolar, enerjinin hava ile iletilemeyeceği yerlerde (nehir, deniz ve göl geçişleri gibi) zorunlu olarak kullanılır.
TEDAŞ’ta kullanılan kablolar;
Havai Hatlar:
• Swallow; 1 x 50 / 16 mm²
• Piegon; 1 x 95 / 16 mm²
• Hawk; 1 x 240 / 25 mm²
Yer Altı Kabloları Döşenirken Nelere Dikkat Edilmeli?
Kablo hattının döşeneceği yolun planı (rotası) belirlenmelidir.
Yol Planı Belirlemesi İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler:
• Döşenecek olan kablo yolu, düz bir hat şeklinde çekilmelidir. Sapaklı (dönemeçli) bir hattan olabildiğince kaçınılmalıdır.
• Geçiş güzergâhının nehir, köprü, demiryolu gibi hatların üzerinde olmamasına dikkat edilmelidir.
• Kimyasal maddelerden dolayı oluşabilecek zararlar göz önünde bulundurularak, endüstri bölgelerinden uzak durulmalıdır.
• Döşeme işlemi, yaya yollarının altına veya duvar boylarına yapılmalıdır.
• Telefon hatları, kanalizasyon büzleri, su ve hava gazı boruları ile karıştırılmamasına dikkat edilmelidir.
• Oluşabilecek tahribat ya da nemlenme gibi olumsuzluklara engel olacak bir elektrik bağlantısı sağlanmalıdır.
• Kabloyu keserken iletken ile izolasyon arasında bir gevşeme olmaması için, iletken uçlarının bağlanması gerekir.
• İletken demeti, büküm yönünün tersine doğru döndürülmemelidir.
• Bağlantı klemenslerinin (Elektrik iletim kablolarının, birbirlerine bağlanmasını sağlayan parça.) kablo kesitine uyumlu olması gerekmektedir.
Yer Altı Kabloları Nasıl Döşenir?
Toprak zemine direkt olarak kablo yerleştirmesi yapmak doğru değildir. Korumaya alınmadan toprağa döşenen kabloların ömürleri, toprakta bulunan kimyasal maddelerden dolayı kısalır.
Döşeme yapılacak kanalların derinliği, akımdaki gerilime bağlı olarak değişiklik gösterir.
Gerilim Oranına Göre Öngörülen Kanal Derinlikleri:
• 0-1 arası kV kablolar 40-50 santimetre derinliğe döşenmelidir.
• 1-10 arası kV kablolar 60-70 santimetre derinliği döşenmelidir.
• 10-35 arası kV kablolar 80-100 santimetre derinliğe döşenmelidir.
• Yüksek gerilimli kablolar 100-120 santimetre derinliğe döşenmelidir.
Yer altı kabloları için açılan kanalların alt genişliği 40, üst genişliği ise 60 santimetredir. Aynı kanala birden fazla kablo döşenmesi durumunda, her kablo için kanal genişliği alttan ve üstten 10’ar santimetre büyütülür. Kablolar arasındaki uzaklık 6 santimetreden az olmamalıdır.
Doğru bir döşenme yapılabilmesi için, kanalların tabanı sağlam ve taşsız olmalıdır.
Kablo yerleştirme işlemi bittikten sonra, üzerine 10 santimetre kalınlığında ve dikkatli bir şekilde, elenmiş toprak ya da kum dökülmelidir.
Oluşabilecek herhangi bir hasarı önlemek adına, kabloların üstü, aralık kalmayacak şekilde tuğla ya da beton gibi malzemelerle korumaya alınmalıdır.
Koruma amaçlı önerilen gereçler yerleştirildikten sonra, kanal molozlarla doldurulur ve üstüne ikaz bandı gerilir. Topraklama makineleri ya da el tokmakları ile vurulur.
Çevrede herhangi bir bozukluk ya da hasar meydana gelmişse bunların onarımı yapılır.
Elektrik İletimi yapılacak olan alana, başlıklardan çıkan iletkenler bağlanırken, kablo pabuçları kullanılmalıdır.
Kablo başlıkları, harici ve dahili olmak üzere ikiye ayrılır. Bu başlıkların amacı;
Dahili Bağlantılar: Oluşabilecek kısa devre ve darbelere karşı koruma sağlamaktır.
Harici Bağlantılar: Nemin kabloyu etkilemesini önlemektir.
Yer Altı Kablolarında Oluşabilecek Arızalar:
• Dış etkiler,
• Eskime,
• Gerilim darbeleri,
• Kimyasal etkiler,
• Kurgu (montaj) hataları,
• Müşteri hataları,
• Üretim hataları gibi sebeplerden dolayı arızalar meydana gelebilir.
